نقد فیلم محمد رسول الله(ص)

فیلم مجیدی بیش از آنچه که تصور می شود، متوسط از آب درآمده است.


فیلم آنگونه که گفته شده است با هدف تاثیر گذاری جهانی و در جهت ایجاد دریچه جدیدی برای نگاه به دین مبین اسلام، واقعیت های پیرامون آن و فرستاده خدا، پیامبر رحمت و امت ساخته شده است، مثل تمامی فیلم های سفارشی که در اغلب کشورها تولید می شوند و حتی هالیوود نیز هیچگاه از آن بی نصیب نبوده است.

اولین نکته و ضعف بزرگ فیلم، همانا فیلمنامه آن است که باعث شد تا فیلم تهیه شده، بسیاری از مولفه های اصلی یک فیلم سینمائی را در بر نداشته باشد. فیلمنامه نوشته شده که یقیناً عوامل و عناصر متعددی در نگارش و طراحی آن دست داشته اند، داستان فیلم را به شکلی پیش برده است که با بزرگ نمائی تلاش قوم یهود برای یافتن و قتل پیامبر،عملاً روند فیلم را از ابتدا تا انتها در مسیر تقابل اسلام و یهود قرار داده است. این در حالی است که قرار بود، فیلم با پخش جهانی، منادی وحدت در میان مسلمانان و تاثیر گذار بر اذهان پیروان سایر ادیان باشد. اما نکته مهمتر اینکه، بر خلاف یهود، نویسندگان فیلمنامه، مسیحیت را در این فیلم به اسلام بسیار نزدیک جلوه داده و مسیحیان را به صراحت تمام، تا حد نجات دهنده پیامبر از مرگ معرفی نموده اند!

فیلمنامه بگونه ای نوشته شده است که به فیلم بیش از آنکه شکل یک اثر سینمائی بدهد، شکل روایتی مستند گونه از تاریخ صدر اسلام را داده است، این فیلمنامه برای ساخت سریالی نظیر سریال های قبلی ساخته شده در کشور چون امام علی، مختارنامه، مریم مقدس و ... بیش از یک فیلم سینمائی مناسب بوده است.

دومین نکته، دیالوگ های بر آمده از فیلمنامه است که شکل وعظ و موعظه پیدا کرده است که اینهم می تواند ناشی از نگارش آن توسط عوامل مختلف باشد. دیالوگ ها فاقد ادبیات فاخر هستند و به وضوح مشخص است که نگاه ادبی بر نگارش فیلمنامه حاکم نبوده است که این خود جزو نقطه ضعف های مهم ساخت این فیلم که می توانست در صورت رعایت نکات کلیدی در نگارش فیلمنامه، حتی از آن بعنوان یک اثر نام برده شود، بشمار می رود. در برخی از قسمت های فیلم، ادبیات محاوره ای، شکل کوچه بازاری پیدا می کند که برای چنین فیلمی بشدت سخیف جلوه می کند.

موسیقی متن فیلم از جهات مختلف آزار دهنده است. در برخی از صحنه ها، موسیقی در خدمت فیلم نیست و در برخی دیگر، موسیقی مقدم بر فیلم است، در صحنه های درگیری دو سه نفر با هم، سالن سینما چنان از صدای چکاچک شمشیر ها به لرزه در می آید که انگار دو لشکر با هزاران نفر سرباز در حال درگیری هستند، این نکته برای آنهائی که به حداقلی از افکت های صوتی آشنا هستند، کاملاً غلو آمیز و آزار دهنده جلوه می کند، ضمن اینکه موسیقی متن فیلم در مهمترین سکانس های آن که شکل و شمایل عرفانی دارند، رنگ کلیسائی به خود می گیرد و از عناصر موسیقی اصیل شرقی به دور می افتد که این نیز خود بشدت آزار دهنده است. علت این امر، طبعاً ناشی از سپردن ساخت موسیقی فیلم به یک موزیسین خارجی ( موریس ژار ) است که نتیجه همان می شود که نباید بشود.

در زمینه انتخاب بازیگر، مجیدی حداقل در مورد انتخاب مینا ساداتی و محسن تنابنده دچار اشتباه جدی شده است. وی دو نقش مهم و کلیدی فیلم را به کسانی سپرده است که در نقطه مقابل باور پذیری مردم قرار دارد. هدف مجیدی از انتخاب مینا ساداتی، بخشیدن چهره مقدس به حضرت آمنه بوده است، مجیدی سعی داشت تا نقش شبنم قلی خانی در مریم مقدس را در این فیلم از طریق مینا ساداتی تکرار نماید، اما مینا ساداتی علیرغم اینکه نشان داده است، هنرمند قابلی است در این فیلم بخوبی از عهده کار بر نمی آید. ساداتی اولاً از چهره مناسب برای این نقش برخوردار نبود، ثانیاً بدلیل همزمانی پخش سریال " تنهائی لیلا " با اکران فیلم محمد رسول الله (ص)، وی در نقش دیگری برای مردم جا افتاده بود که باور پذیری نقش آمنه توسط وی را برای آنها مشکل می نمود. فرج اله سلحشور همزمان با ساخت سریال یوسف پیامبر، مصطفی زمانی را از حضور در هر گونه فیلم و سریال تا پایان آن سریال منع کرده بود که این کار باعث شد تا مصطفی زمانی فقط یوزارسیف باشد. اما بازی مینا ساداتی در سریال " تنهائی لیلا " و فیلم های متعدد دیگر، همزمان با ساخت محمد رسول الله (ص)، لطمه جدی به نقش آمنه توسط وی حداقل برای مخاطب ایرانی فیلم وارد کرد. در مورد محسن تنابنده، اما موضوع فرق می کند، سپردن نقش بسیار جدی مهمترین دشمن پیامبر که متاسفانه فیلم نیز بر اساس تقابل وی و پیروان مذهب اش با محمد(ص) شکل گرفته و در طول فیلم به صورت قاتل بالفطره معرفی می شود، برای فردی که بیشتر با سریال طنز پایتخت شناخته شده است، لطمه اساسی به فیلم وارد کرده است.