نقد و بررسی فیلم کوچه بی نام
خلاصه داستان :
حاج مهدی مرد مومنی است که به اتفاق همسر و 3 دخترش در طبقه بالای یک ساختمان قدیمی زندگی می کنند. در طبقه پایین این ساختمان نیز فروغ به همراه پسر بزرگ خود و دختر خردسالش زندگی می کند و مدتهاست شوهر خود را از دست داده است. محدثه نیز دختر سرکش حاج مهدی است که به تازگی رابطه ای را با مردی که 18 سال از او بزرگتر است و صاحب همسر و فرزند می باشد آغاز کرده و...
کارگردان :
هاتف علیمردانی : متولد سال 1355 در تهران و فارغ التحصیل رشته نقاشی می باشد و فعالیت سینمایی خود را با کارگردانی فیلم « راز دشت تاران » در سال 1388 آغاز کرد. موفق ترین فیلم هاتف علیمردانی تا به امروز « به خاطر پونه » نام داشته که محصول سال 1391 می باشد. « کوچه بی نام » پنجمین فیلم بلند سینمایی هاتف علمیردانی است.
درباره فیلم « کوچه بی نام » :
« کوچه بی نام » اثری اجتماعی است به معضلات زندگی خانواده های قشر متوسط می پردازد. فیلم در دقایق ابتدایی شخصیت های داستان و نوع نگرش آنان به زندگی را به مخاطب معرفی می کند که قرار است تضاد آنان با یکدیگر در جریان داستان به چالش کشیده شود. به عنوان مثال مادر خانواده شخصیتی به شدت مذهبی دارد که فیلمساز نیز در بیشتر دقایق حضور وی در فیلم، بر وجه مذهبی اغراق آمیز شخصیت او تاکید می کند. این در حالی است که دختر خانواده چندان به قید و بندها مقید نیست و در نقطه مقابل خانواده مذهبی خودش قرار دارد.
عمده ایراد فیلم جدید هاتف علیمردانی به فیلمنامه و عدم کنترل اجزای تشکیل دهنده پیرنگ اصلی داستان باز می گردد. « کوچه بی نام » شخصیت ها و اتفاقات زیادی را به تصویر می کشد که هرکدام از آنها می بایست روند منطقی خود را برای قرار گرفتن در پازل اصلی دنبال کنند، اما فیلم هیچگونه کنترلی بر آمد و رفت این خرده اتفاقات ندارد. این رخدادها به یکباره مطرح می شوند و سپس فیلمساز به سراغ داستان اصلی خودش می رود و همه آنها را به حال خود رها می کند که این بدترین اتفاق برای یک اثر اجتماعی محسوب می شود که می خواهد چند موضوع مختلف را در جریان داستان مطرح کند.
نگاه سیاه و سفید هاتف علیمردانی به آدمهای فیلمش نیز از نکات عجیب « کوچه بی نام » به شمار می رود که معمولا این ایرادات در فیلمهای اول فیلمسازان مشاهده می شود. علیمردانی در « کوچه بی نام » افراد مذهبی را بیش از هرچیز دیگر، افرادی سراسر خرافی ترسیم کرده که اصولا کارکرد اجتماعی خاصی ندارند و سراسر پارادوکس می باشند. در طرف دیگر، شخصیت محدثه نیز در نقطه مقابل مفاهیم مذهبی فیلم قرار دارد که پرداختی دم دستی دارد و بیشتر از اینکه نزدیک به یک شخصیت باشد، یک تیپ تمام عیار از سرکشی دختر ایرانی به شمار می رود.
سیر تحولی شخصیت های فیلم نیز همسو با نگاه سیاه و سفید فیلمساز به وقایع اجتماعی می باشد. مشخص نیست که سازندگان با چه منطقی به یکباره آدمهای داستان را متحول کرده و آنان را از نو می سازند. اوج این تغییر و تحول را باید در شخصیت محدثه جستجو کرد که به بکیاره از دختری سرکش، بی آنکه دلیل و منطق قابل قبولی برای تحول داشته باشد، به دختر خوب خانواده مبدل می شود که دقیقا در نقطه مقابل پرداختش در بخش ابتدایی فیلم قرار می گیرد. سیر تحول شخصیت یکی از ظریف ترین و هنرمندانه ترین بخش های آثار اجتماعی محسوب می شود که چنانچه فیلمساز بتواند به خوبی از پس آن برآید، اثرش مطبوع و قابل ستایش خواهد بود؛ اتفاقی که ابدا در مورد « کوچه بی نام » رخ نداده و شخصیت ها نه ثبات دارند و نه قابل قبول هستند.
با اینحال ضعف بی انتهای فیلمنامه، با بازی خوب بازیگران فیلم جبران شده است. فرهاد اصلانی در نقش حاج مهدی یکی از بهترین بازیهای خود را به نمایش گذاشته و باران کوثری نیز کیفیت به مراتب بالاتری نسبت به دیگر بازیگران فیلم دارد. پانته آ بهرام هم که رفته رفته در حال کلیشه شدن در چنین نقشهایی است، بازی مناسبی ارائه داده. در این میان چند بازیگر زائد هم وجود دارند که با حذف آنها از فیلم اتفاقی برای داستان رخ نمی دهد. یکی از این بازیگران امیر آقایی است که حضورش در داستان دلیل محکمی ندارد. فیلمبرداری چشم نواز محمود کلاری نیز از ویژگی های مثبت « کوچه بی نام » به شمار می رود. محیط های محدود و قاب بندی های درست کلاری به خوبی توانسته تمام جزئیات صحنه را به تصویر بکشد.
در مجموع « کوچه بی نام » علی رغم بازیها و فیلمبرداری بسیار خوبی که دارد، نمی تواند اثر اجتماعی تحسین برانگیزی باشد. متاسفانه پایان بندی فیلم نیز اشتباهات فیلمنامه را تکمیل می کند و یکی از کلیشه ای ترین و دم دستی ترین پایان بندی که می شد تصور کرد را با یک اعتراف عجیب و غریب به مخاطب ارائه می دهد. پایان بندی که مشخصا متاثر از فیلم خوش ساخت « آگوست : اوسیج کانتی » می باشد اما از لحاظ کیفی، این کجا و آن کجا.
