نقد و بررسی فیلم 360 درجه

خلاصه داستان :

جاوید ( میلاد کی مرام ) مرد جوانی است که به جرم حمل مواد مخدر دستگیر می شود و به تحمل 3 سال حبس محکوم می گردد. وی پس از طی شدن دوران محکومیتش، آزاد می شود و به دنبال انتقام از کسانی که او را وارد این جریان کرده اند می رود اما…

کارگردان :                                                                                                                          

سام قریبیان : متولد سال 1358 در تهران می باشد. او فرزند بازیگر و تهیه کننده مشهور سینمای ایران، فرامرز قریبیان می باشد. سام فعالیت هنری خود را با بازیگری و مجری گری در تلویزیون آغاز کرد اما بعدها به آمریکا رفت تا بتواند تحصیلاتش را در رشته سینما ادامه دهد. وی پس از بازگشت به ایران فیلمنامه ای تحت عنوان « گناهکاران » نوشت که پدرش فرامرز قریبیان آن را کارگردانی کرد. « 360 درجه » اولین تجربه کارگردانی سام قریبیان می باشد.

درباره فیلم « 360 درجه » :

اولین فیلم سام قریبیان را می توان به نوعی دنباله روی فیلمنامه قبلی او « گناهکاران » دانست چراکه اشاراتی در طول فیلم به رخدادهای آن داستان نیز می گردد. اما « 360 درجه » در مقایسه با « گناهکاران » اثری به مراتب ضعیف تر محسوب می شود و در بخش فیلمنامه و کارگردانی با بن بست های متعددی مواجه می شود که این ایرادات را می توان به کم تجربگی سام قریبیان در کارگردانی تعمیم داد.

به نظر می رسد « 360 درجه » محصول اندیشه های سام قریبیان در مدت زمانی که در ایالات متحده به سر می برده باشد. فیلم فضایی غیر ایرانی دارد و دیالوگ و رفتار شخصیت های داستان نیز بی شباهت به آثار اکشن رده ب هالیوود نیست. تلاش قریبیان برای نوآر کردن فضای فیلم و استفاده از رنگ های مات و مرده قابل تحسین است و منجر به ساخت فیلمی شده که شباهتی به آثار رایج سینمای ایران ندارد. اما آیا این اتفاقات برای اینکه بتواند باعث جلوگیری از توجه به ضعف های فیلم گردد کافی است؟ متاسفانه پاسخ خیر می باشد.

سام قریبیان اگرچه برای ساخت اثر مطبوعش ظاهر را به خوبی حفظ کرده و فیلمبرداری قابل تحسین کوهیار کلاری نیز به کمکش آمده، اما در بطن داستان و پرداخت و ارتباط شخصیت های داستان با یکدیگر، فیلمنامه ای ضعیف را به رشته نگارش در آورده که اینبار روکشی بین المللی ندارد و بیشترین نمونه آن در سینمای ایران یافت می شود!

« 360 درجه » را همچنین می توان تا حد زیادی متاثر از سینمای مسعود کیمیایی دانست و مخصوصا در بخش دیالوگ نویسی، این شباهت بیشتر جلب توجه می نماید. اما تفاوت اینجاست که دیالوگ هایی که مسعود کیمیایی در تاریخ سینمای ایران به نگارش درآورده همواره تیز و هوشمندانه بوده اند اما در فیلم سام قریبیان خبری از دیالوگ های هوشمندانه نیست و بُرندگی قلم مسعود کیمیایی را هم نمی توان یافت.

دیگر ایراد « 360 درجه » را می توان تیپ سازی دانست. قریبیان به جای پرداخت مناسب شخصیت های داستانش از آنها تیپ های مختلفی ساخته که تماشاگر به محض قرار گرفتن این شخصیت ها مقابل دوربین، می تواند حدس بزند که حرف حساب آنها چیست و قرار است چه رفتاری را از خودشان در ادامه فیلم به نمایش بگذارند. تیپ سازی باعث شده تا حواس تماشاگر چندان معطوف به صحبت شخصیت ها نباشد چراکه هیچکدام از آنها پیچیده نیستند و با یک نگاه می توان به فلسفه حضورشان در مقابل دوربین پی برد و حتی سرنوشت احتمالی شان را نیز پیش بینی نمود. فیلم شخصیت های ضعیفی از جمله پلیس را دارد که اصلا خونسردی اش قابل درک نیست و عجز و ناتوانی اش در مدیریت شرایط هم، درک وضعیتش را به مراتب بدتر می کند!

فهرمان داستان نیز بیش از اینکه تداعی گر شخصیتی مرموز و عصبانی و خسته باشد، به یک نسخه ایرانی از قهرمانان روئین تن دهه ی هشتاد میلادی ( یا همین اواخر ” ماچته ” ) مبدل شده که کمتر سخن می گوید اما به یکباره زیر گریه می زند و احساساتش فوران می کند! در گیر و دار وضعیت نامتعادل قهرمان داستان، شخصیت های منفی فیلم نیز از حداقل عقل سالم برخوردار هستند. البته این اتفاق باعث شده تا بالانس بسیار مناسبی میان آنان و قهرمان داستان برقرار باشد!

پرداخت صحنه های اکشن فیلم نیز با توجه به محدودیت های تکنیکی موجود در سینمای ایران، قابل توجه نیستند. مخاطب ایرانی سالهاست که با سینمای اکشن در ایران خداحافظی کرده و این ژانر در چند سال اخیر تقریبا به انزوای کامل کشیده شده است ، اما « 30 درجه » در لحظاتی روند سینمای اکشن به خود می گیرد که نتیجه اش هم چندان درخشان نیست. استفاده از افکت های صوتی عجیب و غریب و بازی بد بازیگران در این لحظات، صحنه های اکشن فیلم را بیشتر به یک نمایش کمدی مبدل کرده است.

انتخاب بازیگران فیلم نیز ایرادات مشخصی دارد. مجموع بازیگران فیلم که تقریبا همگی آنان همبازی قریبیان در فیلم « خط ویژه » بوده اند، نتواسته اند در اجرای تیپ هایی که به آنان محول شده موفق عمل نمایند. میلاد کی میرام به عنوان نقش اصلی، بازی ضعیفی از خود به نمایش گذاشته است و اصلا انتخاب خوبی برای ایفای نقش جوان انتقام جو نمی باشد. بازی کی مرام و نحوه دیالوگ گویی او ابدا این حس را به مخاطب انتقال نمی دهد که او عصبانی هست! بازیگران نقش های مکمل نیز وضعیت مشابهی دارند و در این میان معدود بازیگرانی نظیر مسعود فروتن و بابک کریمی هستند که توانسته اند گلیم خود را از آب بیرون بکشند.« 360 درجه » اثری متفاوت در سینمای ایران محسوب می شود اما این تفاوت دلیلی بر برنده بودن فیلم در اکران و اقبال عمومی نیست. جدیدترین ساخته سام قریبیان مولفه های سینمای ایران را به همراه ندارد اما در روایت آنچه که می خواهد هم آنقدر بالغ نیست که بتوان آن را جدی گرفت به خاطر سپرد. فیلم فیلمبرداری و قاب های مناسبی دارد اما این ویژگی های مثبت به اندازه ای نیست که بتواند نام « 360 درجه » را به عنوان اثری موفق در سینمای ایران ثبت نماید.